KTO Karatay Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Dr. Aytekin Çelik Akademik Bakış Programında Prof. Dr. Michael Kuyucu’nun konuğu oldu. Aytekin Çelik, Akademik Bakış programına daskın önemini ve daskın kapsamını anlattı. Çelik deprem gibi afetlerin ortaya çıkacak zararların tanzim edilmesi için daskın yanında isteğe bağlı deprem sigortası da yaptırılması gerektiğine vurgu yaptı.
Deprem Gibi Afetler Ne Gibi Risklere Gebe
Önce isterseniz sigorta sözleşmeleri ile ilgili genel bilgi vermek isterim. Bu çok önemli. İnsanların sigorta sözleşmelerine bakış açısını biraz gözden geçirmeleri gerekiyor. İnsanlar hayatları boyunca çeşitli risklerle karşı karşıya kalabiliyorlar. Deprem, kaza, yangın gibi. Karşı karşıya kalabileceğimiz risklerden birisi de deprem. Deprem sonucunda biz ne gibi risklerle karşılaşabiliriz? Binamızda bir zarar meydana gelebilir, binamızın içinde bulunan eşyalarımız zarar görebilir, binanın kullanılamamasından kaynaklanan kar kaybı gibi birtakım zararlarımız ortaya çıkabilir, bu bina zarar gördükten sonra bizim barınabilmemiz için alternatif bir ikametgaha ihtiyacımız var bunun masraflarıyla karşı karşıya kalabiliriz bir de binamız dışında da deprem çeşitli zararlara yol açabiliyor. Araçlarımız zarar görebilir depremden dolayı. Hayatını kaybeden insanlarımız oldu yaralanan insanlarımız oldu sağlık masraflarıyla karşı karşıya kalan insanlar var. Bütün bunlar risk olarak karşımızda.
Depremin Yaratacağı Tüm Risklere Teminat Sağlanabilir
Bizim sigorta sözleşmeleriyle teminat sağlayabilmemiz mümkün. Deprem sonucunda karşı karşıya kalabileceğimiz bu tür risklere karşı sigorta sözleşmeleriyle teminat sağlayabiliyoruz. Ama insanların bakış açısında bu noktada dikkat edilmesi gereken bir durum var o da şu: Biz sigorta sözleşmesi yaptığımız zaman kendimizi aslında yasal düzenlemelerin bize sağladığı ölçümün çok daha üzerinde bir korumaya sahipmiş gibi düşünüyoruz. “Benim evim arabam sigortalı, benim iş yerim sigortalı bir şey olmaz ne olursa olsun sigorta şirketi benim zararımı karşılar” diye düşünüyorlar ama her sigortanın sağladığı teminatın bir sınırı var bu daskta da geçerli kasko sigortasında da geçerli hayat sigortasında da kaza sigortasında da geçerli.
DASK Neyi Kapsıyor?
Bina ve binada bulunan eşyaların zarar görmesi binanın kullanılmamasından kaynaklanan kar kaybı gibi risk olarak karşı biz deprem sigortası yaptırabiliriz. Normal deprem sigortası ama şöyle deprem sigortasını ikiye ayırarak inceleyeceğiz. Bir zorunlu olan deprem sigortası iki isteğe bağlı deprem sigortası. Bazı binalar için deprem sigortası yapılması zorunlu. halk arasında dask dediğimiz şey bu aslında. 1999 depreminden sonra ortaya çıkan bir sigorta türü ama bütün binalar için zorunlu değil bu. Mesela kapsama neler giriyor 634 sayılı kat mülkiyeti kanunu kapsamındaki bağımsız bölümler dinleyicilerin anlayabileceği şekilde konutlarımız meskenlerimiz diyebilirim. Bu giriyor ama yerleşim yerinde olmaması lazım bunların onlar kapsam dışında. Mesken olarak inşa edilmiş binaların içerisindeki işyerleri bu da kapsam içerisine giriyor tamamı ticari ya da ticari amaçlar için yapılan binalar bu kapsama girmiyor. AVM gibi iş hanları gibi içerisinde mesken bulunmayan tamamen ticari iş yerleri diyelim. Bazen mali müşavir avukatlık büroları normal meskenlerin bulunduğu binalarda da olabiliyor. Onlar zorunlu deprem sigortasına tabii. Yaptıramazsınız yaptırsanız bile poliçe iptal ediliyor. Kamu konutları kamu hizmet binaları bunlar kapsam içerisinde değil bunlarda dask yapılabiliyor.
Daskın Sağladığı Teminat Nedir?
Sınırsız bir teminat elde edemiyoruz sigorta sözleşmelerinde. Daskın sağladığı teminatın sınırları m² bedeline göre belirleniyor ve bu m² bedeli her yıl güncelleniyor. 3016 lira şu anda m² bedeli. Evinizin metrekaresi çok büyük olsa bile 640.000 TL üzerinden teminat sağlanıyor. Şu anda diyelim 100 metrekarelik bir eviniz var 100 metrekare ile 3016 lirayı çarpıyoruz size daskın sağlayacağı teminat miktarı 300-350 bin lira. Takdir edersiniz ki bugün 350 bin liraya hiçbir yerde ev satın alamazsınız. Bir de çok önemli bir noktaya temas edeyim biz şöyle düşünüyoruz “deprem olduğunda benim evimin değeri 2 milyon lira deprem olduğunda sigorta şirketi bana 2 milyon lira ödeyecek” gibi düşünüyoruz. Evin piyasa bedelini teminat altına almıyor. Yeniden inşa bedelini teminat altına alıyor. Onun mantığını da şöyle açıklayabiliriz deprem olsa bile arsa toprak duruyor. O toprağın üzerine yeniden bu binayı inşa etmek için ne kadar paraya ihtiyacın var onu da ben birim değerlerle belirledim ama şunu da söyleyeyim 3000 lira da çok düşük bir rakam.
Sigorta sözleşmesiyle teminat altına alınan kısım ne kadar artarsa ödeyeceğiniz pirim de o kadar artıyor. Şimdi siz 300.000 liralık bir teminat için örneğin 1000 lira dask pirimi ödüyorsanız 3 milyon lira için 10.000 lira ödersiniz. Zorunlu tuttuğunuz bu sigortayı da 10.000 lira pirim isterseniz o zaman da yüksek gelir.
İsteğe Bağlı Deprem Sigortası Yapılması Gerekir
Maraş’taki insanların başına keşke böyle bir şey gelmeseydi ama deprem felaketi geldi insanlar başlarına böyle bir felaket gelmeden sigortanın hayatlarındaki önemini anlamıyorlar. Şimdi 3 milyon liralık teminat sağlandığı zaman, 10’ar bin liralık pirim ödediğimiz zaman bundan şikayet edeceğiz “öyle şey olur mu devlet bize neden binlerce lira pirim ödetiyor” diye. Üzerinde bir para istiyorsanız “isteğe bağlı deprem sigortası” yapabilirsiniz. Sizin evin yeniden yapım maliyeti ne kadar? 1,5 milyon lira. Dask ne kadar teminat sağlıyor size? 300 bin lira geriye kalan 1,2 milyon lira için isteğe bağlı deprem sigortası yaptırmanız gerekecektir ama zorunlu değil.
Dask Sadece Yeniden İnşa Bedelini Karşılıyor
Daskla alakalı birtakım düzenlemeler yapılıyor cumhurbaşkanlığı kararları alınıyor reasürans yapılması gibi hususlarla ilgili. Şimdi bizim bu risklere karşı kendimizi garanti altına alabilmemiz için daskın dışında bahsettiğim gibi daskın karşılamadığı zararlar için isteğe bağlı deprem sigortası yaptırmamız lazım. Dask binadaki hasarı karşılıyor yeniden inşa bedelini karşılıyor sadece. Mesela binanın içerisindeki eşyaları dask karşılamaz, enkaz kaldırma bedelini dask karşılamaz, kira mağduriyetini karşılamaz. Yeniden yapım değerini karşılar. Sizin poliçenizde yazılı olan rakamın üzerinde size kesinlikle ödemez. İsterse değeri 10 milyon lira olsun 300 bin lira yazıyorsa sigorta poliçenizde brüt metrekareye göre hesaplanan sigorta bedeli onun üzerinde bir ödeme yapabilmesi mümkün değil. O yüzden deprem konusunda riskli bölgelerde yaşayan vatandaşlarımızın mutlaka dask dışında isteğe bağlı deprem sigortası da yaptırması lazım. Bide şöyle bir şey de var. DASK sigortası zorunlu olmasına rağmen bunu yaptırmıyoruz. Ne zaman yaptırıyoruz tapuda işlem yapabilmeniz için tapu diyor ki “dask yaptırdın mı?” su elektrik aboneliği gibi ya da banka kredi çekersek konut kredisi gibi bu tür durumlarda DASK istendiği için yaptırıyor bazen insanlar.
Program Podcast :
